Burgers aan de macht: Een geschiedenis van landsadvocaten, raadpensionarissen en Oranjepaladijnen

In ‘Burgers aan de macht’ beschrijft Arnout van Cruyningen hoe het ambt van raadpensionaris zich ontwikkelde en, aan de hand van korte biografieën, welke mannen deze functie vanaf de vijftiende tot het begin van de negentiende eeuw hebben vervuld.

Wie heeft het voor het zeggen in ons land? Het is een vraag die veel mensen bezighoudt en het is er een van alle tijden. Maar ze is meestal niet zo eenvoudig te beantwoorden.

In de Republiek der Verenigde Nederlanden leken gezagsdragers als Johan van Oldenbarnevelt en Johan de Witt soms volledig de dienst uit te maken. Beiden waren raadpensionaris van Holland en West-Friesland. De Nederlandse geschiedenis telt veel meer raadpensionarissen (tot 1619 landsadvocaat genoemd) dan deze twee bekende mannen. Ze namen soms beslissingen die tot op de huidige dag doorwerken, maar hun functie bleef altijd iets tweeslachtigs houden. Ze werden in de praktijk landelijke bestuurders maar bleven formeel provinciale ambtenaren. Hoe machtig of invloedrijk een Hollandse raadpensionaris kon zijn, hing af van politieke omstandigheden, persoonlijke kwaliteiten en van de verhouding tot de stadhouder, tot Oranje.